25 września, piątek
Warszawa

(…) Wkrótce byliśmy na Miodowej. Wydałem dyspozycje p. Antoniemu[1] na jutro. W sieni domu nikogo nie zastałem. Poszedłem na górę i zaraz udałem się na spoczynek.

Bodaj w pół godziny [później] usłyszałem kroki skierowane do mego mieszkania. Przyszedł ks. Goździewicz[2]. Melduje, że jacyś panowie przyszli z listem od min. Bidy[3] do bp. Baraniaka[4] i proszą o otwarcie bramy. Wyraziłem zdziwienie: „O tej porze? Zresztą – dodałem – proszę im powiedzieć, że wszelkie listy od min. Bidy są przekazywane do Sekretarza Episkopatu, bp. Choromańskiego[5]. Dziwi mnie ta wizyta, bo min. Bida dobrze wie, do kogo należy kierować listy”. Tknięty [a] przeczuciem wstałem i ubrałem się.

Istotnie, w bramie stało kilka osób i mocno szturmowali klamkę. Wrócił ks. Goździewicz, który moją informację dla spóźnionej delegacji przekazał p. Cabankowi[6].

Już dobrze wiedziałem, kto nas odwiedza. Zszedłem na dół i kazałem otworzyć bramę. Właśnie w tej chwili wszedł bp Baraniak, prowadzony z ogrodu przez grupę ludzi, którzy tłumnie weszli do Sali Papieży. „Ci panowie – mówi biskup – chcieli [b] strzelać”. „Szkoda – odpowiedziałem – wiedzielibyśmy, że to napad, a tak to nie wiemy, co sądzić o tym nocnym najściu”. Jeden z panów wyjaśnia, że przychodzą w sprawie urzędowej i że dziwią się, iż nikt bramy nie otwiera. Odpowiadam: „Godziny urzędowe u nas są za dnia i wtedy i bramy, i drzwi są otwarte. Teraz nikt u nas nie urzęduje”. „Ale państwo ma prawo – odpowiada ów pan – zwrócić się do obywateli, kiedy chce”. Wyjaśniam, że i państwo ma obowiązek być przyzwoite wobec obywateli, zwłaszcza wobec takich, o których wiadomo, że są zawsze dostępni [c].

Wyszedłem na dziedziniec, by odszukać p. Cabanka, gdyż nikogo z księży przy mnie nie było. Ale nasz „Baca” rzucił się na jednego z panów[7], który szedł za mną, i skaleczył go. Wobec tego wróciłem ^ddo przedsionka, by zaopatrzyć rannegod. Siostra Maksencja[8] przyniosła jodynę [e]. Zapewniłem rannego, że pies jest zdrowy. Sprowadzono bp. Baraniaka; weszli trzej panowie z bramy frontowej i wszyscy udaliśmy się do Sali Papieży. Jeden z przybyłych wystąpił oficjalnie z wymówką, że władzy państwowej nie otwiera się drzwi. Wyjaśniłem, że dotąd jeszcze nie wiem, czy mam przed sobą przedstawicieli władzy, czy napad. Żyjemy tu na pustkowiu, wśród ruin i gruzów, i dlatego w nocy nikogo nie wpuszczamy. Tym bardziej, że ci panowie „w bramie” zaczęli od kłamstwa.

Wreszcie wszystko się wyjaśniło. Jeden z panów zdjął palto, wyjął z teki list i otworzywszy – podał papier, zawierający decyzję rządu ^cz dnia wczorajszego; mocą tej decyzjic mam natychmiast być usunięty z miasta. ^dNie wolno mi będzie sprawować żadnych czynności związanych z zajmowanymi dotąd stanowiskamid. Prosił, bym to przyjął do wiadomości i podpisał. Oświadczyłem, że do wiadomości tego przyjąć nie mogę, gdyż ^ew decyzji nie widzę podstaw prawnych; nie mogę też poddać się decyzji z uwagi nae sposób załatwiania sprawy. Przedstawiciele rządu tyle razy prowadzili ze mną rozmowy, i p. [Franciszek] Mazur[9], i p[an] prezyd[ent] Bierut[10]. Jeśli są niezadowoleni z mojego postępowania, znali drogę, na jakiej mogli mi to powiedzieć. Decyzja rządu jest wysoce szkodliwa dla opinii o Polsce, gdyż ściągnie na nią ataki propagandy zagranicznej. Decyzji tej nie mogę się poddać i dobrowolnie tego domu nie opuszczę. Urzędnik[11] prosił, by podpisać list, że go czytałem. [f] Na karcie dolnej listu napisałem wręczonym mi piórem: „Czytałem” i umieściłem swoje inicjały.

Udałem się na górę, ze mną kilku panów. Dom był pełen ludzi i na dole, i przed kaplicą. W prywatnym mieszkaniu polecono mi zabrać to, co mi jest potrzebne. Oświadczyłem, że nic zabierać nie mam zamiaru. Jeden z urzędników zaczął tłumaczyć, że życie ma swoje wymagania. Odpowiadam, że tym wymaganiom każdy obywatel czyni zadość w swoim domu. Na ^apróby perswazji ponawiama protest raz jeszcze przeciwko nocnemu najściu na mój dom. Urzędnik nalega, bym przystąpił do zbierania [b] swoich rzeczy. Przychodzi s. Maksencja, która przyłącza się do tych nalegań. Odpowiadam: Siostro, nic nie zabieram. [c] Siostra składała ślub ubóstwa i wie, co on znaczy. Panowie zaczynają się denerwować. Jeden z nich zabrał walizy i udał się do sypialni.

Przyprowadzono bp. Baraniaka. Pytają mnie: kto ^dtu jest gospodarzemd? Odpowiadam: „Nie wiem, kogo zabieracie. Gospodarzem ^epodczas mej nieobecności jeste bp Baraniak”. Składam księdzu biskupowi oświadczenie, że to, czego jest świadkiem, uważam za gwałt. Proszę, by nikt nie podejmował mojej obrony. W razie procesu, nie chcę adwokatów. Bronić się będę sam. Bp Baraniak odchodzi. Pozostaję dłuższy czas w pracowni; porządkuję książki. Wreszcie jeden z panów ^fproponuje, byśmy przeszli dof gabinetu przyjęć. Przechodzimy na drugą stronę domu. Tutaj zdołałem pozbierać nieco papiery i złożyć do szafy. ^gZauważyłem kilka nowych papierów, gotowych do podpisania; zaopatrzyłem je w podpisy i złożyłem na zwykłym miejscug. Od tej chwili nie widziałem już nikogo z domowników. Nie ^hwidziałemh ani ks. Goździewicza, ani ks. Padacza [i]. Przyniesiono mi palto i kapelusz. Wziąłem brewiarz i różaniec. Proponują mi przejście do prywatnego mieszkania. Wracam do pracowni. Pytają mnie, czy wszystko zabrałem. Raz jeszcze protestuję przeciwko gwałtowi, niczego nie zabieram, mam brewiarz i różaniec. Wychodzimy na korytarz. Chcę wstąpić do kaplicy. Przedstawiciel władzy stawia warunek: „O ile ksiądz prymas nie będzie stawiał oporu, bo i po cóż mamy się szarpać”. – Nie przyjmuję tego warunku. Wstąpiłem na chwilę do kaplicy, by spojrzeć na tabernakulum i na moją Matkę Bożą – w witrażu. Zeszliśmy na dół. Z progu raz jeszcze spojrzałem na obraz Matki Bożej Jasnogórskiej, wiszący nad wejściem do sali papieskiej, raz jeszcze złożyłem protest i wyszedłem do samochodu. Wsiadło trzech panów. Nie wiem dokładnie, która mogła być godzina, gdy opuszczaliśmy bramę ul. Miodowej. W każdym razie – na pewno po godz. 24⁰⁰.

Samochód skierowano w ul. Długą; otoczyło nas sześć innych. Cała ekipa ruszyła koło pałacu Mostowskich na linię W-Z, przez most Śląsko-Dąbrowski i Zygmuntowską ku Jabłonnie. Droga prowadziła na Nowy Dwór, Dobrzyń n[ad] Drwęcą, do Grudziądza. ^aPo drodze nie mogłem odczytać żadnego drogowskazua. Widniało, gdy zatrzymaliśmy się na północnym przedmieściu Grudziądza. Po krótkim postoju zawróciliśmy ^bw kierunku Jabłonowab. Ludzie dążyli do pracy. Przyjechaliśmy z powrotem do Rywałdu[12]. Było to miejsce przeznaczenia mojego. (…)